ГьувкIратусса Кьурбан-апанни

Кьурбан-апанни увну ур 1869-ку шинал ГьувкIрав Саид-хIажихъал тухумраву

ГьувкIратусса Кьурбан-апанни
ГьувкIратусса Кьурбан-апанни

Кьурбан-апанни

Кьурбан-апаннинал буттайн учайсса бивкIссар Идрис-хIажи, ниттийн – Зумрут. Идрис-хIажи ивкIун ур шариаьтрал ххуллу бувгьусса, ахьтта хIажливгу лавгсса адимина.

Идрис-хIажинал бивкIун бур мукьа арс: Рамазан, Мяъсуд, Башир ва Кьурбан. ОьрчIнийва Рамазангу, Кьурбангу хъинну аькьлу бусса, итххявхсса, диндалул элмурдах гъира бусса, за ччяни бувчIайсса оьрчIру бивкIун бур. Мунияту буттал гай Гъумук за кIулсса аьлимтурачIа дуклаки бувну бур. Оьрмулул 13-14 шинаву Рамазан лавгун ур ХIажлив ва тиха зана къаивкIун ур. ЛивчIсса гъанминнангу кIулну бакъар гихунмайсса Рамазаннул оьрмулуясса зад.

Цаппара хIаллава Кьурбан увххун ур га заманнай машгьурсса Кьукуннал мадрасалувун. Мадрасалуву га кIул хьуну ур Хъанардал Оьмардущал, ЧIурттащиял Сайпуллагьлущал ва цаймигу аьлимтуращал.

Мадрасагу къуртал бувну зана хьуну ур шавай. Яла лавгун ур дуклан Къазаннайн. Тикку цала дуккавугу къуртал дурну, зана хьуну ур махъунай. Шавай учIайхту бувну бур кулпат, бувцуну бур цанма гъансса Шавлухъ тIисса душ.

Мунияр махъ цала диндалул элмурду куртI дуван Кьурбан лавгун ур Турциянавун. 1890-ку шинал дуклай ивкIун ур Эрзерум тIисса кIанттавусса Карс тIисса шагьрулий, яла Стамбуллай. Тикку дуклакисса чIумал ивну ур ХIажливгу. 15-ра шинай дуклайгу ивкIун, Кьурбан зана хьуну ур Дагъусттаннайн. Шанна шинай цала шяраву имамну зий ивкIун ур.

1918 шинал имамну зий ивкIун ур Семипалатинск тIисса шагьрулий Къазахстаннай. Яла гиккува зий ивкIун ур муфтийнугу. Шикку Кьурбан цуксса хIаллай зий ивкIссарив балжину кIул буван къавхьунни.

Угьарасса оьрмулуву Кьурбан зана хьуну ур шяравун. ЧIявусса оьрчIан лахьхьин бувну бур чичин, буккин, Кьуръан. Гьарца нюжмар-кьини чак бувну мизитрава нанисса чIумал, ганал цала къалмул дурцIусса жипава, циняв ятинтурайх къама бачIайсса бивкIун бур. Амма Кьурбаннул къатлуву хъуниминнал циксса цIухларду бихьларчагу тачIав къама тIисса зад къалякъайсса бивкIун бур.

Аьбдуссамад

КьурбаннучIан га заманнай Кьуръан лахьхьин, чак буван занай ивкIун ур Аьбдуссамад тIисса ца оьрчI. Цува хъуна хьувкун ганал кьадиртун диндалул элмурдугу, агьну ур цайми элмурдахун. Аьбдуссамад дуккавугу къуртал дурну хъунмасса къуллугърай зий ивкIун ур. Ца хьхьуну ссят 3-4 хьусса чIумал Аьбдуссамад цайва цува акъа шания ивзун, чакгу бувну, хъунмасса хIаллай Кьуръан ккалан ивкIун ур.

Чурххая хIал лавсун, гъанми нигьа бусан бувну бур. Цайна цува учIайхту, Аьбдуссамадлун дакIнин багьну бур Кьурбан-апаннинал цахьва увкусса махъру: «ТачIав макьабитара чак буллалаву ва буклакисса Кьуръан», – кусса.

Га лавгун ур Кьурбан-апанниначIан багъишла ити учин, гания мукьах айивхьуну ур кьабивтсса чакру хъирив лахъан буллай.

Кьурбан-апаннинал цащава шайссаксса кьюлтI дувайсса диркIун дур цала караматру. 20 шинал мутталий, га цала халват къатлувунгу увххун ххуйсса такьвалий чIявуну дакIних Кьуръан ккалай, зикри бувну икIайсса ивкIун ур. ГаначIан хъамалу бучIайсса бивкIун бур чIявусса диндалул уссурвал. Халкьуннал бусласаврин бувну, Кьурбан-апанни мудан чаклийн ивссунасса, марцIсса, уздансса адимина ивкIун ур.

Кьурбан-апаннинал цува къашавайсса чIумал гъанминнахь аманат бувну бур: «Ттух кIялабарзгу мабищари, хIатталлил зуманив нагу личIину уччияра», – куну.

Кьурбан накьлу хьуну ур 1970 шинал октябрь зуруй, оьрмулул 100 шинаву. Увччунугу ур цалва увкусса кIанай, кIялазурун кIанайгу бивхьуну бур чару.

Аллагьнал ганал барачат жуйнма цинявннайн биян баннав. Амин!

«Лакрал щайхтал, аьлимтал, валитал» тIисса луттирава.